مقاله بررسی خورشيد در قرآن

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
مقاله بررسي خورشيد در قرآن در 103 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

تعريف موضوع............................................................................................................. 1

پيشينه تحقيق................................................................................................................ 1

سئوالهاي اصلي تحقيق................................................................................................... 1

سئوالهاي فرعي............................................................................................................. 1

اهميت مسئله................................................................................................................ 2

فرضيه اصلي................................................................................................................. 2

فرضيه فرعي................................................................................................................. 2

روش تحقيق................................................................................................................. 2

محدوديتهاي تحقيق....................................................................................................... 3

چكيده.......................................................................................................................... 3

مقدمه........................................................................................................................... 5
فصل اول: تفسير علمي قرآن و ديدگاههاي مختلف در مورد قرآن

تاريخچه اجمالي انطباق قرآن با علوم تجربي و اعجاز علمي............................................. 13

معناي اصطلاحي تفسير علمي (انطباق قرآن با علوم تجربي)............................................. 13

پيشينه تاريخي تفسير علمي در غرب.............................................................................. 14

پيشينه تاريخي تفسير علمي در اسلام.............................................................................. 17

تفسير علمي دريك قرن اخير و علل گسترش آن............................................................. 20

رديابي تفسير علمي در تفاسير شيعه و اهل سنت.............................................................. 26

انگيزه هاي روي آوري مفسران به علم گرايي افراطي........................................................ 28

جريان زيادي روي و ميانه روي در تفسير علمي و ويژگيهاي آن....................................... 29

اقسام تفسير علمي......................................................................................................... 30

الف: اقسام تفسير براساس هدف مفسر............................................................................ 30

ب: اقسام تفسير علمي از جهت شكل و شيوه.................................................................. 31

معيارهاي تفسير علمي معتبر........................................................................................... 35

آثار مثبت و منفي تفسير علمي (بررسي ديدگاههاي مخالفين و موافقين تفسير علمي).......... 38

فصل دوم:خورشيد در قرآن

نگاهي گذرا به تاريخچه مطالعات در مورد خورشيد.......................................................... 42

بررسي آيات قرآن در مورد خورشيد............................................................................... 44

بررسي نكات تفسيري در مورد آيات مربوط به خورشيد................................................... 46
فصل سوم: خورشيد: تولد ، حركت و مرگ

ساختمان و ويژگيهاي خورشيد....................................................................................... 70

حركت خورشيد............................................................................................................ 81

چرخه زندگي خورشيد (زيستگرد خورشيد)..................................................................... 92

نتيجه كلي..................................................................................................................... 100

فهرست منابع................................................................................................................ 102





تعريف موضوع:

تحقيق با عنوان خورشيد در قرآن را شايد بتوان موضوعي فيزيكي قرآني ناميد. زيرا در اين مجموعه، وضعيت فيزيكي و يا شيميايي خورشيد و نحوه حركت آن بررسي شده و پس از قطعيت رسيدن كامل اين علوم تجربي با قرآن تطبيق داده مي شود.

پيشينه تحقيق:

تحقيق در زمينه خورشيد در حقيقت پيشينه اي چند هزارساله دارد و تنها قرآن نيست كه بدان اشاره داشته است از بطلميوس گرفته تا كوپرنيك ، گا ليله، كپلر و … همه و همه به نحوي خورشيد را از جهات مختلف مورد كنكاش قرار داده اند و جالب اينكه قرآن كريم پيش از همه اين جنجالها موضع محكم خود را در هزار و اندي سال پيش به همگان عرضه داشته است و اكثر دانشمندان امروزي يافته هاي علمي خود را به قرآن استناد مي كنند.

سوالهاي اصلي تحقيق:

1- كداميك از آيات قرآن با يافته هاي قطعي علوم تجربي منطبق است؟

2- چند نوع حركت را مي توان براي خورشيد در نظر گرفت؟

3- سرانجام خورشيدي كه چند ميليون سال از عمر آن مي گذرد چه مي شود؟

سوالهاي فرعي تحقيق:

1- در چه مواردي انطباق قرآن با علوم تجربي اعجاز علمي را ثابت مي كند؟

2- آيا غير از اين حركاتي كه در قرآن براي خورشيد در نظر گرفته شده مي توان خورشيد را داراي حركت نوع چهارمي دانست؟

3- مواردي كه علوم روز در مورد حركت و آتيه خورشيد بدان اشاره ميكند تا چه حد قابل انطباق و استناد به قرآن است؟

فرضيه اصلي:

1- ظنّي بودن علوم تحربي در غالب موارد

2- خورشيد نيز مانند زمين داراي حركاتي است.



فرضيه فرعي:

1- خورشيد هميشه داراي يك شكل، يك حركت و يك وضعيت خاص نخواهد بود.



اهميت مسئله:

در ميان تمام ثوابت، خورشيد يگانه كوكبي است كه نظر بنزديكي آن به زمين تنها مانند يك نقطه نوراني به نظر نمي رسد و مي توانيم قسمتهاي مختلف آنرا با استفاده از قرآن و به كمك علوم تجربي تشخيص دهيم و به كمك مطالعه تابشها و حركات آن بخصوصيات آن و پيدايش شب و روز پي ببريم و اهيمت‌ آن از اين جهت شايد كمي محسوستر باشد كه حيات و پيدايش آن بدون خورشيد معني ندارد.

روش تحقق:

در اين تحقيق شايد بتوان گفت كه ما از دو نوع روش استفاده كرده ايم:

1- روش زمينه اي و مواردي:

دراين روش پژوهش گسترده اي از موقعيت قبلي و فعلي و آينده يك واحد مانند خورشيد انجام مي شود و كنش ها و واكنش هاي آن بررسي مي گردد و با مراجعه به قرآن و تفاسير مختلف حتميت و قطعيت آن مورد تاييد قرار مي گيرد

2- روش جمع آوري اطلاعات

در قسمت ديگر اين تحقيق كه به صورت استفاده از كتابخانه مي باشد، عمدتا از كتب روز و علوم تحربي روز استفاده شده است كه نشان دهد سخني كه قرآن در هزاران سال پيش آورده هيچ جاي شكي براي هيچ انساني باقي نگذاشته است و نشان داده كه معجزه اي كامل و بس عظيم است.



محدوديتهاي تحيقيق:

1- پراكندگي موارد تفسير علمي و اعجاز علمي در تفاسير بزرگ و مفصل، دسترسي به آنها را دشوار مي نمايد.

2- اگربخواهيم كمي دقيقتر به مسئله حركت خورشيد نگاه كنيم شايد به طور قطع نتوان گفت كه خورشيد داراي چند حركت است زيرا مفسران و دانشمندان مطالب مختلف و گاه متناقضي دراين مورد آورده اند.



چكيده:

اين تحقيق (كه اگر نام آنرا بتوان تحقيق گذاشت) از سه بخش اصلي، تشكيل شده است فصل اول كه با نام تفسير علمي و ديدگاههاي مختلف در مورد آنست زير مجموعه هايي چون تاريخچه اجمالي انطباق قرآن با علوم تجربي، پيشينه تاريخي علمي اسلامي و درغرب و علل گسترش آن و علم گرايي افراطي وتعادلي، معيارها و انواع تفسير علمي معتبر و همچنين آثار مثبت و منفي آن بررسي مي‎شود. دراين فصل اگر ما بتوانيم تفسير علمي معتبرو غيرمعتبررا از هم تشخيص دهيم راهي بس بزرگ را در راه رسيدن به تفسير علمي كه خلوص آن از خلط حوزه علم و دين جلوگيري خواهد كرد خواهيم پيمود، علاوه بر اين در اين فصل با چند نوع تفسير علمي كه توانسته اند بطور صحيح از انطباق ناصحيح قرآن با علوم تجربي روز جلوگيري كنند آشنا خواهيم شد.

اما در فصل دوم اين مجموعه در ابتدا نگاهي هر چند گذرا به تاريخچه مطالعات در مورد خورشيد خواهيم پرداخت چرا كه دانستن پيشينه تاريخي در مورد خورشيد مشكل گشاي ما در مراحل بعدي شناخت خورشيد خواهد بود.

در قسمت دوم، آيات قرآن در مورد خورشيد و حركت آن مورد بررسي قرار خواهد گرفت و تفسير هر آيه در ذيل همان ايه و سپس دسته بندي مفسران به دو گروه مفسران و صاحبنظران قديم و جديد و بررسي نظرات آنان در رأس كار ما قرار خواهد گرفت.

اما در فصل سوم و آخرين فصل اين مجموعه در حقيقت خورشيد از تولد تا مرگ به انضمام ويژگيها، ساختمان، زيستگرد و نحوه تشخيص حركات خورشيد در كتب علمي روز مورد بررسي قرار خواهد گرفت.





1- نگاهي گذرا به تاريخچه مطالعات در مورد خورشيد

خورشيد ستاره ايست كه هر انساني مي تواند هر روز آنرا ببيند و حركات كاذب روزانه آن از طرف مشرق به مغرب هميشه توجه انسان را به خود جلب كرده است.[1]

تمدن هاي باستان بر اين گمان بودند كه زمين در مركز جهان قرار دارد. براساس اين عقيده كه نظريه «زمين مركزي» Geocentric نام داشته و بوسيله يونانيان باستان پشتيباني گرديده است. خورشيد و سيارات و ستارگان روي دايره هاي متحدالمركزي به گرد زمين در گردشند.

نظريه زمين كروي در ميانه هاي سده دوم پس از ميلاد بوسيله كلوديوس، بطلميوس، claudius, ptolemaeus [2] طي كتابي به نام almagest چاپ و نشرگرديد و بيش از هزارسال بر جهان علم فرمانروايي كرد. با وجوديكه قرنها پيش از بطليموس فيلسوفهاي چندي بويژه چون آريستاخوس يا ارسطرخوس (310 تا 230 پيش از ميلاد) نظريه زمين مركزي را به زير پرسش برده و گردش زمين و سيارات را در پيرامون خورشيد مورد تاييد قرار داده بودند مع الوصف نظرات آنان نه تنها هواخواهاني پيدا نكرد بلكه با شدت و حرارت هر چه بيشتر بوسيله معاصرينشان رد گرديد و نظريه خورشيد مركزي Heliocentric تا سده شانزدهم ميلادي هيچگاه مورد پذيرش جدي قرار نگرفت و هيئت بطلميوس را يكه تاز ميدان علم خواست.

بطلميوس كره زمين را ساكن و مركز كليه كرات پنداشته بود. او مي گفت:

«در از سطح زمين را آب فرا گرفته و كره هوا مجموع خاك و آب را احاطه كرده و كره هوا كره آتش را در ميان گرفته و آتش كره ماه را در آغوش دارد (فلك قمر (ماه) را جز خود ستاره اي نيست) و پس از فلك قمر، افلاك عطارد، زهره، شمس، مريخ، مشتري و زحل به ترتيب هر فلك بعدي محيط بر فلك قبلي است و هر يك را فقط يك ستاره است كه به نام آن خوانده ميشود.

پس از فلك زحل، كره هشتم، يا فلك ثوابت (كه جميع كواكب ثابته مانند مريخ بر پيكر آن كوبيده شده است) قراردارد پس از آن فلك اطلس كه تمام افلاك گانه به ترتيبي كه ذكر شد در شكم آن جاي دارد (مثل پيازي كه لايه لايه بر همديگر هستند)

«فلك مزبور خالي از ستاره و داراي قطري نامحدود است و در يك شبانه روز با كليه افلاكي كه در جوف آنست، به گرد زمين مي چرخد»[3]

هيئت بطلميوسي 17 قرن بر فكر بشر حكومت كرد و پس از او در سال 1543 نيكلاس كوپرنيك Nicolaus copernicus (1473 تا 1543 ميلادي) ستاره شناس لهستاني كه طرح خورشيد مركزي را ازبوته فراموشي بدر آورد و آنرا جزييات بيشتر و كامل عرضه داشته بود با مخالفت سخت انجمن هاي علمي ان زمان بويژه كليسا رو به رو شد و حتي انديشمنداني چون گاليله (1565 تا 1642 ميلادي) را كه به هواخواهي از آن برخاسته بودند ظاهرا به توبه استغفار وا داشت.

سرانجام يوهان كپلر johameskepler (1571 تا 1630 ميلادي) ستاره شناس نامدار آلماني نظريه زمين مركزي را با قاطعيت تمام كنارگذاشت و با وضع قوانين معروف خويش نظريه خورشيد مركزي را جاني تازه بخشيد و با سياراتي كه بر پايه قوانين كپلر به دور خورشيدبه گردش در آمده بودند چهره نويني از جهان منظومه خورشيدي تصوير نمود و جهانيان را به پذيرش منطقي آن وا داشت.

كپلر شكل بيضوي گردش زمين به دور خورشيد را كشف كرد.

پس از كپلر و كوپرنيك، گاليله ايتاليايي عقيده اين دو دانشمند را مستقر و مدكل گردانيد و از آن پس نظام منظومه شمسي به صورت نوين پايه گذاري شد كه سيارات به دور خورشيد مي چرخند ولي هنوز عقيده اخترشناسان حتي (كپلر و كوپرنيك و گاليله) برآن بود كه خورشيد ثابت است و حتي در ادعانامداري كه عليه گاليله در دادگاه قرائت شده او را متهم به اعتقاد به سكون خورشيد (بر خلاف كتاب مقدس كه خورشيد را متحرك مي دانست) كردند ولي او حاضر نشد كه حركت خورشيد را بپذيرد اما در اعصار جديد روشن شد كه خورشيد داراي چند حركت است:

اول: حركت وضعي كه هر 5/25 روز يك باربه دور خود مي چرخد

دوم: حركت انتقالي از جنوب آسمان به سوي شمال كه هر ثانيه 5/19 كيلومتر همراه با منظومه شمسي حركت مي كند.

و سوم: حركت انتقالي كه با سرعت 225 كيلومتر در ثانيه به دور مركز كهكشان مي گردد كه در اين حركت نيز منظومه شمسي را به همراه خود مي برد.

بررسي آيات قرآن در مورد خورشيد:

خورشيد يكي از نشانه هاي الهي است كه خداوند به آن سوگند خورده است. در آيات متعددي از خورشيد و حركات آن ياد شده است و لذا بسياري از مفسران و صاحب نظران و متخصصان كيهان شناسي در اين مورد اظهار نظر كرده اند. آياتي كه در اين مورد به آنها استناد شده عبارتند از:

1-«و آيه لهم الليل نسلخ منه النهار فاذاهم مظلمون. والشمس تجري لمستقرلها ذلك تقدير العزيز العليم.»[4] و نشانه اي [ديگر] برآنها شب است كه روز [مانند پوست] از آن بر مي كنيم و بناگاه در تاريكي فرو مي روند و خورشيد به [سوي قرارگاه خود روان است] تقدير آن عزيز دانا اينست.

2- «لاالشمس ينبغي لها ان تدرك القمر و لا الليل سابق النهار و كل في فلك يسبحون»[5] نه خورشيد را سزد كه به ماه رسد و نه شب بر روز پيشي جويد و هر كدام در سپهري شناورند.

3-«و هوالذي خلق الليل و النهار و الشمس و القمر كل في فلك يسبحون»[6] و اوست آن كسي كه شب و روز و خورشيد و ماه را پديدآورده و هر كدام از اين دو مداري [معين] شناورند

4- و سخرالشمس و القمر كل يجري لاجل مسمي»[7] و خورشيد و ماه را رام گردانيد. هر كدام براي مدتي به سير خود ادامه مي دهند.

5- «و سخرلكم الشمس و القمر دائبين»[8]

و خداوند خورشيد و ماه را در حالي كه هر دو در حركتند به نفع شما مقهور و مسخر گردانيد.

6- «الشمس و القمر بحسبان»[9]

خورشيد و ماه به حساب معين در گردشند.

7- «و جمع الشمس و القمر»[10]

و خورشيد و ماه جمع گردد.

8- «اذ الشمس كورت»[11]

هنگامي كه آفتاب تاريك شود.

9- «فالق الاصباح و جعل الليل سكنا و الشمس و القمر حسبانا ذلك تقدير العزيز» العليم»[12]

خداست شكافنده پرده صبحگاهان و شب را براي آسايش خلق مقرر داشته و خورشيد و ماه به نظمي معين به گردش در آورده است (از اين نظم ثابت عالم) تقدير آن عزيز داناست.

3- بررسي نكات تفسيري در مورد آيات مربوط به خورشيد:

همانطور كه مي دانيم در مورد خورشيد آيات زيادي وجود دارد كه قرآن كريم بدانها اشاره كرده است. اما ما بيشتر به دنبال آياتي هستيم كه بحث علمي خاصي در آنها نهفته است و نياز به تفسير مفسران و راي دانشمندان دارد. (البته از اين جهت نيازمند تفسير است كه چون ما به اين گونه آيات نياز داريم و در اصل قرآن به طور مطلق نياز به تفسير ندارد چون به قدري روشن و مبرهن است كه هر كسي مي تواند منظور آن را با كمي تدبر در آن كشف كند)

بيشتر آياتي كه در قرآن راجع به خورشيد بدانها اشاره شده مربوط به بحث حركت خورشيد مي باشد كه مفسران و دانشمندان دراين خصوص نظرات متفاوتي را ارائه داده اند كه در اينجا به تفصيل از انها استفاده خواهيم كرد ولي قبل از آن ما بايد بدانيم كه چه آياتي به طور صحيح به اين بحث اشاره كرده اند و از كداميك از آيات مي توان استفاده بيشتري در اين موضوع كرد از اين گونه آيات كه به طورشگفت انگيزي قصد در تبيين حركت خورشيد در يك مدار معين دارد مي توان به آيات 38 و 40 سوره مباركه يس اشاره كرد.

«… والشمس تجري لمستقرلها ذلك تقدير العزيز العليم»

و نيز خورشيد تابان را بر مدار معين خود دائم بدون هيچ اختلاف در گردش است.

روشي كه ما در اينجا استفاده كرديم به اين نحو است كه نظر هر مفسر را در ذيل آيات مربوط به حركت خورشيد مي اوريم و بعد نظرات دانشمندان اسلامي به آن اضافه خواهيم نمود در تفسير نمونه ذيل آيه 38/ يس چنين امده است:

اين آيه به وضوح حركت خورشيد را به طور مستمر بيان مي كند. اما در اينكه منظور از اين حركت چيست مفسران بحثهاي فراوان دارند:

1- گروهي آن را اشاره به حركت ظاهري خورشيد بر گرد زمين مي دانند كه اين حركت تا پايان جهان كه در حقيقت قرارگاه خورشيد و پايان عمر اوست ادامه دارد.

2- بعضي ديگر آنرا اشاره به ميل خورشيد در تابستان و زمستان به سوي جنوب زمين دانسته اند زيرا مي دانيم خورشيد از آغاز بهار از خط اعتدالي به سوي شمال متمايل مي شود و تا مدار 23 درجه شمالي پيش مي رود و از آغاز تابستان به عقب باز مي گردد تا در آغاز پاييز به خط اعتدالي مي رسد و خط سير را تا آغاز زمستان به سوي جنوب ادامه مي تدهد و از آغاز زمستان به سوي خط اعتدال حركت مي كند و در اغاز بهار به آن مي رسد.

البته تمام اين حركات در واقع ناشي از حركت زمين و تمايل محور ان نسبت به سطح مدارش مي باشد، هر چند در ظاهر و به حسب حس مربوط به حركت آفتاب است.

3- بعضي ديگر آنرا اشاره به حركت وضعي(كره آفتاب) دانسته اند زيرا مطالعات دانشمندان بطور قطع ثابت كرده كه خورشيد به دور خود گردش مي كند.