معماری ایران word

دسته بندي : فنی و مهندسی » شهرسازی
معماری ایران

تزئینات در معماری ایرانی
گره :
همانطور كه در جزوات قبل به خصوص جزوات مربوط به شیوه رازی و آذری توضیح دادیم هنرمندان اسلامی بدلیل عدم امكان استفاده از نقوش انسانی و حیوانی ناچار به نقوش هندسی روی آوردند و دراین زمینه به قدری پیشرفت كردند تازیباترین و منطقی ترین و مناسب ترین طرح ها و نقش های هندسی را به وجود آوردند . استفاده از نقوش هندسی در تمام رشته های هنری (تولیدی) و به خصوص معماری جلوه گر شد تا آنجا كه كاملترین و انسانی ترین این نقش ها را درابنیه اسلامی می بینیم . البته در دوران صدر اسلام (خراسان) به دلیل گرایش به سادگی و پرهیز از تزیین ساختمان كمتر با نقوش تزیینی روبرو هستیم ولی از شیوه رازی به بعد (عهد سلجوقیان به بعد) استفاده از این گونه تزیینات در ساختمانها به طور جدی و رسمی شروع می شود و روبه تكامل میگذارد تا آنجا كه دردوره مغول و تیموری با بهترین نمونه های این تزئینات مواجه می شویم .
البته در عهد سلجوقیان نیز بكاربردن نقوش هندسی آجری (گره سازی با آجر) به طور جدی و با بهترین كیفیت ممكن معمول بوده است . به هرحال نقوش تزئینی هندسی در معماری به صور مختلف ظهور می كنند كه عبارتند از : گره ، كاربندی (رسمی بندی – یزدی بندی .....) ، مقرنس به دلیل اهمیت بیش از اندازه این تزئینات و هم چنین به دلیل اینكه داوطلبان رشته معماری كمتر با آنها آشنا هستند و، همین طور به دلیل تأكید بر این مسئله در كنكور ورودی دانشگاه ها ، در این جزوه سعی كرده ایم كه شما داوطلبان عزیز را تا آنجا كه ممكن است و لازم با این نقوش هندسی آشنا كنیم .
به طور كلی گره ها یك نوع تزئین معماری هستند كه بر اساس قانون و قاعده ای معین و با استفاده از خطوط مستقیم شكل می پذیرند . گره ها انواع و اقسام مختلفی دارند كه می توانند برروس سطوح مستوی (ناصاف) یا صاف (درها ، پنجره ها ، دیوارهای عمودی و ...) و برروی سطوح منحنی (قوس زیر گنبد ، زیر سردر ورودی ، نیم گنبدها و.... به طور كلی تمامی پوشش های افقی ساختمانها) اجرا گردند.
البته وقتی گره برروی سطوح منحنی اجرا گردد ، بیشتر به آن كاربندی یا مقرنس می گویند .
بنابراین می توان گفت كه گره عبارت است از كلیه نقوش تزئینی هندسی كه اگر برروی سطوح صاف و مستوی اجرا گردند همان گره نامیده می شوند و اگر برروی سطوح منحنی اجرا گردند كاربندی یا مقرنس ، البته تمام این تزئینات خود تقسیمات متعدد و گوناگونی دارند كه آشنایی با تمام آنها شاید غیر ممكن باشد .
به هرحال به طور كلی گره ها می توانند با مصالح مختلفی چون : چوب ، عاج ، گچ ، كاشی ، آجر ، به تنهایی یا به صورت تركیب با هم بكارروند (مثل تركیب چوب و عاج جهت گره سازی درب یا پنجره یا ....) اولین نكته قابل ذكر در گره آن است كه هر گره درزمینه (قاب) مخصوص به خود محدود می شود ، یعنی به وجود آمدن شكل گره از به وجود آمده زمینه آن جدا نیست . هر گره از عناصر خاصی به وجود می آید (دراصطلاح هنرهای سنتی به این عناصر یا مدلهای تشكیل دهنده فرم عمومی گره ها آلت می گویند) كه هر كدام از آنها اسامی خاص خودرا دارند . مثل : شمسه ، سوسنی، پاباریك ، طبل، پنج ، و .... برای اینكه با هركدام از تزئینات فوق (گره ، كاربندی، مقرنس) بهتر آشنا شوید در ابتدا تصاویری از آنها را در ساختمانهای مختلف نشان میدهیم . در اینجا منظورما فقط آشناشدن با شكل ظاهری این تزئینات است تا بتوانیم آنهارا از هم تمیز بدهیم و تفكیك كنیم . بعد با نقشه این نقوش هندسی نیز آشنا خواهیم شد .

و در ادامه:
شهر سازی و عناصر شهری در معماری ایرانی

تاریخ معماری كشورهای اسلامی

شناخت معماری شیوه پارسی

شناخت معماری شیوه خراسانی

شناخت معماری شیوه آذری

شناخت معماری شیوه رازی

شناخت معماری شیوه پارتی

شناخت معماری شیوه اصفهانی